نهادسازی و مشارکت برای آینده تکنوتجارت

سیدمحمدحسین سجادی نیری، در واپسین روزهای خرداد 1402 به‌عنوان مدیرعامل تکنوتجارت معارفه شد. او اندوخته‌هایش در حوزه سیاست‌گذاری، سرمایه‌گذاری و توسعه را زودتر از تصور همگان به خدمت تکنوتجارت درآورد. سجادی نیری، طراحی استراتژی و اجرا را در کنار هم پیش برد و حاصل کار او، برنامه‌های مفصلی است که برای سال‌های آتی تکنوتجارت رقم خواهد خورد.

• تکنوتجارت تا امروز به‌عنوان نماینده بانک تجارت در اکوسیستم نوآوری فعالیت‌های مختلفی انجام داده است. در سال جدید آیا فعالیتها محدود به سرمایه‌گذاری خواهند بود؟

همانطور که اشاره کردید تکنوتجارت فعالیتهای مختلفی را در اکوسیستم انجام داده بود که مهمترین آنها سرمایه‌گذاری روی کسب‌وکارهای نوآور بوده است. قطعا هم این فعالیت به عنوان یکی از فعالیت‌های محوری تکنوتجارت ادامه خواهد داشت؛ اما لازم است تکنو تجارت وارد مدار جدیدی از فعالیت‌هایی شود که باعث ارتقای سطح نوآوری در بانک و دراکوسیستم فینتک و استارتاپی کشور شود که این یک نگاه راهبردی است و قطعا توسط همه CVCهای بانکی قابل اجرا نخواهد بود. لذا ما اقدامات جدیدی را در سال 1402 در تکنوتجارت آغاز کردیم و در سال 1403 با عنایت خدا آنها را ادامه و توسعه خواهیم داد. این فعالیت‌ها از جنس نهادسازی (مانند ایجاد شرکت مشترک با صندوق نوآوری و شکوفایی و نیز ایجاد کارخانه نوآوری تجارت بنام تژینو) و همچنین مشارکت در نهادهای اثرگذار دیگر (مانند صندوق پژوهش و فناوری، سکوی تامین مالی جمعی و صندوق PE)،  تعاملات بیشتر با سایر بازیگران زیست بوم (مانند ایجاد لیوینگ لب) و نیز ارائه راهکارهای نوآورانه برای برخی چالشهای بانک (مانند توکنایز کردن املاک مازاد بانک) خواهد بود.

•  در خبرها در خصوص فضای فیزیکی در اختیار بانک تجارت در نزدیکی کارخانه نوآوری مطالبی نقل شده است. برنامه شما برای این فضا چیست و در چه زمانی محقق می‌شود؟

پروژه «تژینو» یا «کارخانه نوآوری» برای من شخصا از منظر احیای اکوسیستم و تقویت فضای امیدوارانه زیست‌بوم، به ویژه بخاطر شرایط کارخانه نوآوری آزادی، بسیار اهمیت دارد و یکی از دلایلی است که به تکنوتجارت آمدم. اگر ما بتوانیم این پرچم را با تژینو بالا ببریم، امیدبخش خواهیم بود. به شخصه فکر نمی‌کردم سال 1402 بتوانیم مصوبه‌های لازم را از بانک بگیریم چون کلا برنامه های قبلی را تغییر دادیم؛ اما به لطف خداوند ادبیات مشترکی با مدیران عالی‌رتبه بانک شکل گرفت. تصویب این پروژه، یک تغییر مهم را رقم زد و موید اینست که مدیران بانک تجارت به مفهوم «اکوسیستم نوآوری» اعتقاد و باور دارند و برای آن تلاش می‌کنند. این پروژه یکی از پروژه‌های مهم سال آینده ما خواهد بود و می‌تواند فانوس راه برای روشن کردن مسیر نوآوری در این ناحیه از شهر باشد.

•  از منظر شما، چه فرصت‌هایی در اکوسیستم نوآوری برای افزایش اثرگذاری بانک تجارت وجود دارد؟

به باور من «قانون جهش تولید دانش‌بنیان» یک قانون مترقی و دارای پتانسیل‌های فراوان برای بانک‌های کشور است. یکی از بهره‌هایی که ما در سال جدید از این قانون خواهیم برد، در قالب  شرکت مشترک با صندوق نوآوری شکوفایی و با هدف سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر شرکتی خواهد بود. این پروژه می‌تواند 3000 میلیارد ریال منابع تازه برای سرمایه‌گذاری‌های جدید و همچنین برای پروژه‌های تحقیق و توسعه را وارد اکوسیستم نماید. خلاصه اینکه در سال 1403 ما فعالانه‌‌تر به مدل‌های مناسب تامین مالی نوآوری خواهیم پرداخت و متناسب با موقعیت و شرایط فرصت‌آفرینی خواهیم کرد.

•  راهبرد شما به‌عنوان مدیرعامل تکنوتجارت برای سرمایه‌گذاری خطرپذیر در سال جدید چیست؟

امید دارم در سال 1403 مجموعا عددی حدود ده هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری جدید در قالب سرمایه‌گذاری مستقیم یا غیرمستقیم برای اکوسیستم از بانک جذب کنیم. اکوسیستمی که به شدت نیازمند سرمایه‌گذاری و منابع جدید، و نیازمند نهادهای جدید مثل کارخانه نوآوری و صندوقهای PE و VC است و می‌تواند فضای امیدواری را رونق بخشد. سال سختی در پیش خواهیم داشت و شرایط اقتصادی کشور شرایطی معمولی نخواهد بود و نقدینگی آزاد در مجموعه‌های سرمایه‌گذاری به ویژه سرمایه‌گذاری خطرپذیر وجود نخواهد داشت و اصولا دنیای سرمایه‌گذاری امروز اعتمادی را که در گذشته به سرمایه‌گذاری خطرپذیر داشته، ندارد. با همه این شرایط این پتانسیل وجود دارد که هزار میلیارد تومان در سرمایه‌گذاری پیش رو جذب کنیم. بخش عمده این سرمایه‌گذاری‌ها برای مراحل میانی و پایانی (و قبل از بورسی شدن) کسب‌وکارها خواهد بود و به رشد کسب‌وکارها و پدید آمدن کسب‌وکارهایی که برند باشند و نامشان بیشتر شنیده شود، کمک خواهد کرد.

•  چرا در این شرایط اقتصادی پرخطر نوآوری و سرمایه‌گذاری خطرپذیر را انتخاب کنیم؟

من معتقدم با تیم فعلی بانک تجارت، هیات مدیره فعلی و مدیران بانک و هلدینگ تفتا، بانک تجارت می‌تواند راهبر نوآوری در اکوسیستم فینتک کشور باشد. اما این کار بدون تعامل با اکوسیستم نوآوری کشور، تعامل با سایر بازیگران جدی این حوزه و بدون استفاده از مفهوم نوآوری باز ممکن و میسر نخواهد بود. تحول دیجیتال در بانک بایستی با استفاده از توان کسب‌وکارهای نوآورانه بیرون از بانک و با استفاده از مفاهیم نوینی مانند امور مالی تعبیه شده (Embedded Finance) باشد. در شرایطی که در دنیای امروز، مشتریان، خدمات بانکی خود را از گوگل و اپل و علی بابای چینی و روی بسترهایی مانند ویچت دریافت می‌کنند، بانکها برای پرچمداری و از دست ندادن بازار خود بایستی نوآور باشند.

•  مدیرعامل تکنوتجارت تعامل تکنوتجارت با سایر اجزاء اکوسیستم را چگونه می‌بیند؟

یکی از برنامه‌های ما در سال 1403 ایجاد یک «لیوینگ لب» است که سمت تقاضای آن بانک و نیازهای مدیران و بخش‌های مختلف بانک خواهد بود و سمت دیگر آن به عنوان سمت عرضه، کسب‌وکارهای نوآور و همچنین شرکتهای حوزه فاوا که دارای راه‌حل و خدمت برای حوزه‌های مرتبط بانکی هستند، خواهد بود. لیوینگ لب تکنو تجارت محیطی برای حضور ذی‏‌نفعان مختلف نوآوری خواهد بود که با رویکردی مشارکتی به توسعه نوآوری‏‌ها و ایجاد ارزش‏‌های پایدار برای تمام ذی‏نفعان بر اساس تجربیات واقعی و نیاز موجود در صنعت خواهند پرداخت.

•  شما رئیس هیئت مدیره انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر کشور هم هستید. به نظر شما نهادی همچون انجمن چگونه می‌تواند ظرفیت فعالان زیست‌بوم را فعال کند؟

انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر یک نهاد صنفی کارفرمایی و متشکل از فعالان سرمایه‌گذاری خطرپذیر کشور است. این نهاد دارای یک کرسی در کارگروه تخصصی «شورای راهبری فناوری‌ها و تولیدات دانش‌بنیان کشور» است که نقش محوری در اجرایی‌سازی قانون جهش تولید دانش‌بنیان کشور دارد. این یک فرصت استثنایی است برای آن که بتوانیم با مشارکت جمعی مسایل و چالش‌های اکوسیستم را طرح و حل نماییم. بعنوان مثال در حال حاضر آیین‌نامه ابلاغی بانک مرکزی درخصوص «ضوابط ناظر بر سرمایه‌گذاری مشترک بانک‌ها با صندوق نوآوری و شکوفایی» به نظر اینجانب یک آیین‌نامه محدودکننده است که باعث جلوگیری از اجرای درست قانون جهش تولید دانش‌بنیان در حوزه بانکی می‌شود و این یعنی از ورود منابع مالیاتی در اکوسیستم فینتک کشور جلوگیری می‌کند؛ و ما در انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر کشور در حال رایزنی و پیگیری برای رفع این معضل و اصلاح آن هستیم. فرصتی که این انجمن در مذاکره با مدیران و تنظیم‌گران اکوسیستم دارد کم‌نظیر است.

•  شما قائل به موضوعیت بحث‌هایی مانند پایان حباب استارتاپ یا بن بست اکوسیستم نوآوری در ایران هستید؟

من معتقدم شرایط فعلی اکوسیستم با شرایط ایده‌آل آن فاصله بسیار زیادی دارد و شاید در این چند سال به نوعی در بن‌بست قرار داشته باشیم. بن‌بست خروج سرمایه‌گذاران از کسب‌وکارها، همچنین عدم نقدشوندگی سهام کسب‌وکارها و نیز عدم سرمایه‌گذاری مناسب و کافی در مراحل بذری و ابتدایی، همه ما را به چنین شرایط شبه‌بن‌بست رسانده است؛ اما تمام فعالان حتی نهادهای رگولاتور که بعضا مانع توسعه نوآوری هستند هم در تلاشند تا راه‌حلهای خروج از این بن‌بست را عملی سازند؛ مانند شکل‌گیری تابلوی نوآفرین در فرابورس. بنابر این من به شدت معتقدم این اکوسیستم در بن‌بست نخواهد ماند و هر بن‌بست راهی برای ورود به موج و نسل بعدی فعالیت‌های اکوسیستم است. ما در طلیعه ورود به موج بعدی فعالیت‌های اکوسیستم و ساخت نسل جدید آن هستیم.

•  چطور با وجود اشراف به نامطلوبی وضعیت، هنوز به آینده امیدوار هستید؟

در حقیقت من هم امیدوارم، و هم ناامید. من ناامیدم نسبت به روش‌های اشتباه گذشته، ناامیدم نسبت به عملکردهای بد همه کسانی که اشتباه عمل کرده‌اند، از جمله بسیاری از مسئولین و دولتمردان. ناامیدم نسبت به رفتن راه اشتباه. اصلا تا آدمی از وضع موجود و ناکامی‌ها ناامید نشود برای تغییر شرایط تلاش نخواهد کرد. ناامیدی معبر(محل عبور) خوبی است اما منزل (محل نشستن و استقرار) خوبی نیست.

من در تمام این سالها فرصت داشته ام پارکهای علم و فناوری و مراکز رشد و شتابدهنده‌ها و مراکز نوآوری و خانه‌های خلاق بسیاری را در سراسر کشور دیده ام، آیا همه چیز برای رشد این جوانان مهیا است، قطعا خیر. آیا ضعف و کم‌کاری و فساد نداریم، قطعا داریم. ولی آنقدر این ظرفیت و انرژی مهار ناشدنی را فراوان میبینم که میگویم آینده بسیار روشن است. هستیم و این آینده روشن را خواهیم دید.